Tag

Zwarte gaten

93 artikelen
blackbody.png
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (11): De informatieparadox

DoorMarcel Vonk
Deel 12
14 min

Het holografisch principe heeft, sinds Juan Maldacena er in 1998 een eerste voorbeeld van vond, allerlei toepassingen gevonden in de moderne theoretische natuurkunde. In het vorige artikel in deze serie hebben we gezien dat het holografisch principe afkomstig is uit ideeën over zwarte gaten. Het ligt dus voor de hand dat een deel van de toepassingen ons ook nieuwe dingen leert over deze mysterieuze objecten. Vandaag bespreken we misschien wel het bekendste voorbeeld waarin dat het geval is: de informatieparadox.

m87.jpg
Geen categorie

Video: Andrew Strominger over zwarte gaten

DoorMarcel Vonk
2 min

In de zomerperiode plaatsen we op de Quantum Universe-website, naast een wekelijks inhoudelijk artikel op dinsdag, elke vrijdag een link naar een interessante populairwetenschappelijke video.

hyperbolic_2.png
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (1): Inleiding

DoorMarcel Vonk
Deel 2
10 min

“The world as a hologram”. Deze kreet, afkomstig van de theoretisch natuurkundige Leonard Susskind, is tegenwoordig in veel populairwetenschappelijke lezingen te horen. Maar wat houdt die uitdrukking eigenlijk in? Het holografisch principe is een begrip uit de moderne theoretische natuurkunde dat met name in de snaartheorie een belangrijke rol speelt.

blackhole3.jpg
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (14): Overzicht

DoorMarcel Vonk
Deel 15
24 min

In de afgelopen dertien weken hebben we in dit dossier allerlei aspecten van zwarte gaten de revue zien passeren. Daarbij kwamen de nodige nieuwe en soms verwarrende begrippen aan bod. Voor wie door de bomen het bos niet meer ziet, vatten we in dit artikel nog eens kort samen wat de belangrijkste vragen over zwarte gaten zijn, en geven we een overzicht van de huidige ideeën over de antwoorden op die vragen.

fuzzball.jpg
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (13): Fuzzballs

DoorMarcel Vonk
Deel 14
16 min

In de afgelopen artikelen hebben we ons beziggehouden met een belangrijke vraag over zwarte gaten: hoe zien die er op microscopische (of beter: quantummechanische) schaal uit? Op grote schaal lijken alle zwarte gaten op elkaar. Ze hebben een massa en soms een elektrische lading of een draaisnelheid, maar verder lijkt alle gedetailleerde informatie zich achter de horizon te verstoppen. Tegelijkertijd is het, om de thermodynamica van zwarte gaten te begrijpen, belangrijk om te weten op hoeveel microscopische manieren zo’n macroscopisch zwart gat kan worden opgebouwd. Het probleem daarbij is dat we geen idee hebben van wat er zich achter de horizon van een zwart gat bevindt. Sterker nog: we beschikken zelfs niet over een definitieve theorie van de quantumzwaartekracht die het binnenste van een zwart gat zou kunnen beschrijven!

compactificatie.png
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (12): Toestanden tellen

DoorMarcel Vonk
Deel 13
14 min

In het vorige artikel en het artikel daarvoor hebben we gezien dat zwarte gaten thermodynamische systemen zijn, met eigenschappen als een temperatuur en – heel belangrijk – een entropie. Op macroscopische schaal is de entropie een grootheid die bepaalt hoeveel arbeid een zwart gat bij een bepaalde temperatuur kan verrichten. Ludwig Boltzmann liet echter zien dat de entropie zich op microscopische schaal zou moeten vertalen in het aantal mogelijke toestanden waarin een zwart gat zich kan bevinden. De vraag is dus: kunnen we ‘inzoomen op het zwarte gat’ en die toestanden tellen?

black_hole_merger.jpg
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (11): Zwarte gaten en thermodynamica

DoorMarcel Vonk
Deel 12
16 min

In het vorige artikel kwamen we een belangrijke vraag over zwarte gaten tegen: hebben zwarte gaten een entropie? Entropie is zoiets als ‘hoeveelheid beschikbare energie per graad temperatuurverschil’ (zie het vorige artikel voor een uitgebreidere beschrijving), en dus vertelt het antwoord op deze vraag ons veel over de thermodynamische eigenschappen van een zwart gat. Die thermodynamica blijkt vervolgens een sleutel te zijn om de mysterieuze microscopische eigenschappen van zwarte gaten beter te begrijpen. Vandaag gaan we daarom nog wat dieper in op de thermodynamica van zwarte gaten.

bhentropy.png
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (10): Zwarte gaten en entropie

DoorMarcel Vonk
Deel 11
14 min

Hoe kunnen we het aantal mogelijke toestanden van een zwart gat tellen? Om te begrijpen wat deze vraag precies inhoudt en waarom die zo van belang is voor theoretisch fysici, werpen we vandaag een eerste blik op de verrassende thermodynamische eigenschappen van zwarte gaten.

lego.png
Geen categorie

Video: Snaren, legoblokjes en zwarte gaten

DoorMarcel Vonk
2 min

Wie regelmatig de Quantum Universe-website bezoekt zal eraan gewend zijn dat op onze website tweemaal per week, op dinsdag en vrijdag, een nieuw artikel wordt geplaatst. De zomer is inmiddels echter begonnen, en net als veel andere Nederlanders gaan ook de QU-redacteuren op vakantie. Daarom publiceren we van eind juni tot eind augustus maar één keer per week, op dinsdag, een nieuw artikel.