Voor wie meer wil weten

Heelal

Heelal

De vlinder en de orkaan

DoorJeremy van der Heijden
12 min

In de natuurkunde kom je vaak chaotische systemen tegen: in vloeistoffen, in de weersvoorspelling of op de biljarttafel – maar ook bij het beschrijven van zwarte gaten. In het eerste artikel uit een reeks over de chaos van zwarte gaten bespreekt Jeremy van der Heijden het vlindereffect en ergodiciteit.

cluster
Heelal

Massa als vergrootglas

DoorSuzanne Bintanja
4 min

Een lens buigt licht af – en massa doet dat ook. Kunnen we zwaartekracht dus ook als lens gebruiken? Jazeker – en dank zij zulke zwaartekrachtlenzen kunnen we dingen zien die met alleen gewone telescopen onzichtbaar zouden blijven!

zwart gat
Heelal

Hoe maak je een zwart gat in het lab?

DoorJasper van Wezel
12 min

Tegenwoordig kunnen we enkele zwarte gaten in het heelal op de foto zetten. Maar kunnen we ook zwarte gaten maken – of op zijn minst: nabootsen – in laboratoria op aarde? En is dat gevaarlijk, of alleen maar leerzaam?

Einsteintelescoop
Heelal

Een Nederlandse zwaartekrachtgolfdetector?

DoorJildou Hollander
10 min

Sinds enkele jaren kunnen we met behulp van zwaartekrachtgolven objecten zoals botsende zwarte gaten waarnemen. Om meer te zien zijn nog betere observatoria nodig – en mogelijk gaat een daarvan in Nederland gebouwd worden!

Lisa Randall - Lex Fridman
Serie: Podcasts
Heelal

In gesprek met Lisa Randall

DoorAlexander Van Spaendonck
Deel
2 min

In zijn informatieve podcasts spreekt Lex Fridman regelmatig met wetenschappers. In een eerder artikel tipten we al eens een podcast met snaartheoreticus Andrew Strominger; deze week raden we een nieuwe podcast van Fridman aan, ditmaal met theoretisch natuurkundige Lisa Randall.

Heelal

Buitensporig zware zwarte gaten

DoorSuzanne Bintanja
8 min

Het heelal is zo’n 13,8 miljard jaar oud. Recent zijn zwarte gaten waargenomen die bijna even oud zijn – maar hoe konden die zwarte gaten zo vroeg in het heelal al ontstaan? Dat raadsel willen astronomen en kosmologen graag oplossen.

klokken
Heelal

Pythagoras in de ruimtetijd

DoorJeremy van der Heijden
14 min

Afstanden in de ruimte kun je bepalen met de stelling van Pythagoras, maar hoe werkt dat in de ruimtetijd? Jeremy van der Heijden legt uit waarom daar een verrassend minteken in die ‘stelling van Pythagoras’ grote gevolgen heeft.

Heelal

De veldvergelijkingen van Einstein

DoorAlexander Van Spaendonck
6 min

Als je iemand vraagt naar Einsteins beroemdste vergelijking is de kans groot dat je ‘E is m c-kwadraat’ als antwoord krijgt. Die vergelijking is misschien het bekendst, maar minstens even belangrijk zijn Einsteins veldvergelijkingen, waarover je minder vaak hoort. Sean Carroll wijdde er een lezing aan.

Heelal

JWST ziet zandwolken op ‘suikerspinplaneet’

DoorMarcel Vonk
4 min

Een team van astronomen heeft een weersysteem op basis van silicaat gevonden op een wollige gasplaneet rond de ster WASP-107. Het is voor het eerst dat astronomen zandwolken en -regen vinden. Ze concluderen bovendien dat de temperatuur dieper in de atmosfeer snel stijgt.