Bron: persbericht NOVA
Magelhaense wolken
Amina Helmi (Kapteyn Instituut, Rijksuniversiteit Groningen) was onder andere betrokken bij het onderzoek naar de dansende Magelhaense wolken, twee kleine buursterrenstelsels van onze Melkweg. “We kunnen nu de snelheden en de positie van de sterren in de Kleine en Grote Magelhaense wolk nauwkeurig bepalen. Daardoor kunnen we afleiden dat ze eerst naar elkaar zijn bewogen en daarna weer van elkaar zijn verwijderd. Tijdens deze dans pikten ze sterren van elkaar.”
Deze video (3m30s) toont hoe de sterren in de Magelhaense wolken bewegen en hoe de Magelhaense wolken zich in hun geheel verplaatsen. Op het eind is te zien dat er vanuit de kleine Magelhaense wolk sterren bewegen naar de grote Magelhaense wolk. (c) ESA/Gaia/DPAC.
Van binnen naar buiten
Met de nieuwste gegevens kan beter vanuit onze positie in de Melkweg naar buiten worden gekeken. Het mooie van het kijken naar het zogeheten galactische anti-centrum is dat de beweging van de sterren aan de hemel direct aangeeft hoe sterren door de ruimte bewegen. Eduardo Balbinot (Kapteyn Instituut, Rijksuniversiteit Groningen) vult aan: “Met de nieuwe gegevens kunnen we laten zien dat de schijf van de Melkweg zo’n 10 miljard jaar geleden veel kleiner was dan nu. We hadden al wel het vermoeden, maar nu kunnen we het hardmaken.”
Deze video (3m38s) gaat over de 300.000 sterren die zich dicht bij de aarde bevinden. De video toont onder andere dubbelsterren en de sterrenhoop Hyaden. Aan het eind zoomt de video uit en is de hele Melkweg met meer dan 200 miljard sterren zichtbaar. De 300.000 sterren in onze buurt zijn dan nog maar een kleine gele stip. (c) ESA/Gaia/DPAC.
Gaia
De Europese ruimtesatelliet Gaia mat inmiddels van 1,8 miljard sterren in onze Melkweg en onze buursterrenstelsels de snelheid en de positie. Daarmee kan onder andere een 3D-kaart van onze Melkweg worden gemaakt. Ook leveren de gegevens informatie op over de samenstelling, de vorming en de evolutie van ons sterrenstelsel en onze naaste buren. Gaia werd in 2013 gelanceerd. De eerste portie gegevens kwam in 2016 vrij. De tweede verzameling volgde in 2018. Het eerste deel van de derde partij is deze maand uitgekomen. De publicatie van het complete derde data-archief staat gepland voor 2022.
Anthony Brown (Universiteit Leiden) is hoofd van het Europese Gaia Data Processing and Analysis Consortium (DPAC), het consortium dat de gegevens klaarmaakt voor de database. “Oorspronkelijk was het idee om alle informatie van datarelease 3 in een keer in 2022 naar buiten te brengen. We hebben besloten om het eerste deel van de gegevens al eerder beschikbaar te maken, want het is zonde om de sterrenkundigen te laten wachten op deze schat aan informatie.”
